ชุดบทความความเข้าใจเบื้องต้นต่อบ้านเมืองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ก่อนพุทธศตวรรษที่ ๑๖   อิทธิพลจากเมืองท่าชายฝั่งเบงกอลจนถึงเกาะลังกาสู่เมืองท่าในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ยุคฟูนันจนถึงศรีวิชัยผ่านเส้นทางการค้า การศึกษาทางโบราณคดีในพื้นที่ประเทศไทย แม้จะมีการพบหลักฐานทางโบราณคดีของกิจกรรมมนุษย์มากมายก็ตาม แต่การสร้างเรื่องราวเพื่อเชื่อมโยงจนกลายเป็นส่วนหนึ่งของประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้โดยภาพรวมก็ดูจะมีข้อมูลน้อยกว่าที่ควรจะเป็น จนไร้บทบาทชัดเจน แตกต่างจากประวัติศาสตร์และ

การมีแหล่งแร่ดีบุกในเขตเทือกเขาตะนาวศรีลงไปถึงเทือกเขาภูเก็ตและเทือกเขาบรรทัดในเขต คาบสมุทรสยาม รวมทั้งในเขตคาบสมุทรมลายู ตรวจสอบจากแนวหินอัคนีซึ่งเป็นหินแกรนิต [Granite] ที่ให้กำเนิดแร่ดีบุกมากที่สุด เป็นแหล่งแร่แบบปฐมภูมิแนวแร่ดีบุกที่กล่าวมา คิดเป็นครึ่งหนึ่งของการผลิตดีบุกได้ทั่วโลกทีเดียว น่าจะมีการทำเหมือง ‘แร่ดีบุก’ ด้วยวิธีการร่อนแร่ดีบุกธรรมชาติจากการกัดเซาะสู่ลำธารต้นน้ำในเทือกเขาที่สูง โดยยังไม่มีการทำแร่กึ่งอุตสาหกรรมแบบเหมืองหาบที่เกิดขึ้นในช่วงรัตนโกสินทร์

เส้นทางข้ามคาบสมุทรที่คอคอดกระ จากการสำรวจ เส้นทางติดต่อของอารยธรรมโบราณที่เข้ามาพร้อมกับพ่อค้า-นักเดินทางระยะไกล...

‘พระถ้ำเสือ’ ซึ่งมีอัตลักษณ์เป็นพระพิมพ์ดินดิบ ทำจากพิมพ์ฝีมือแบบช่างชาวบ้านที่แกะพิมพ์อย่างหยาบๆ บางพิมพ์ดูผิดสัดส่วนเช่นพระพักตร์ พระเนตร โตผิดปกติ ไม่ใช่พิมพ์ที่นำเข้าหรือถูกแกะพิมพ์อย่างประณีตงดงามดังเช่นพระพิมพ์ที่พบตามเมืองโบราณที่มีการบรรจุในพระสถูปเจดีย์หลายแห่งในเขตลุ่มเจ้าพระยา

เมื่อวันที่  ๑๑ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๑๘ เวลา ๑๙.๓๘ น. พระธาตุพนมได้ล้มทลายลงทั้งองค์ เนื่องจากความเก่าแก่ขององค์พระธาตุพนม และประจวบกับระหว่างนั้นฝนตกพายุพัดแรงติดต่อมาหลายวัน ประชาชนทั้งประเทศได้ร่วมบริจาคทุนทรัพย์และรัฐบาลได้ก่อสร้างองค์พระธาตุขึ้นใหม่ตามแบบเดิมการก่อสร้างนี้เสร็จสิ้นเมื่อวันที่  ๒๓ มีนาคม พ.ศ. ๒๕๒๒

ก่อนหน้าพุทธศตวรรษที่  ๑๘ ดินดอน สามเหลี่ยมปากแม่น้ำเจ้าพระยาทางฝั่งตะวันตกอยู่ในช่วงเวลาที่ การค้าขายแลกเปลี่ยนจากทรัพยากรแร่ธาตุและของป่าจากเทือกเขาสูงจำพวกแร่ดีบุก ตะกั่ว เงิน และเหล็ก เจริญงอกงามชัดเจนแล้ว บ้านเมืองในชุมชนต่างๆ  ก็น่าจะสืบเนื่องมาตั้งแต่สมัยก่อนทวารวดีที่ เรียกว่า ยุคฟูนัน เช่นที่เมืองอู่ทองและอาณาบริเวณโดยรอบ เช่น บริเวณดอนตาเพชร นาลาว และสวนแตงในลุ่มน้ำจระเข้สามพันและท่าว้า 

จากโคกเมืองวัดเขียนบางแก้วสู่เมืองพัทลุง ทะเลสาบสงขลา : ลากูนบนชายฝั่งทะเลด้านตะวันออกของไทย ลากูนคือทะเลสาบ และทะเลสาบสงขลาคือลากูนใหญ่ท...

ศรีวิชัยที่ไชยา ภูมิหลังเรื่องศูนย์กลางของศรีวิชัย ในวงการประวัติศาสตร์เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ราว ๔๐ ปีที่ผ่านมา...

นำเที่ยวพิมายและโบราณสถานในจังหวัดนครราชสีมา หนังสือเล่มที่มีอิทธิพลอย่างมหาศาลต่อวงการโบราณคดีและประวัติศาสตร์ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ...

‘เมืองโบราณรอบบึงบอระเพ็ด’ จุดเชื่อมต่อภูมิวัฒนธรรมภาคกลางตอนบนสู่ภาคเหนือและอีสานตอนบน บึงบอระเพ็ด เป็นบึงทะเลสาบน้ำจืดขนาดใหญ่ที่สุดในป...

‘ปราสาทหินภูเพ็ก’  หรือปราสาทพระธาตุภูเพ็ก ตำบลนาหัวบ่อ อำเภอพรรณนานิคม จังหวัดสกลนคร ตั้งอยู่บนยอดเขาที่เรียกว่า ดอยคูหา หรือดอยเพ็ก...

เกาะเมืองอยุธยา ซึ่งกรมศิลปากรได้ประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน มีพื้นที่ประมาณ ๔,๘๐๐ ไร่ ลักษณะของเกาะเมืองเป็นไปตามสภาพของแม่น้ำที่กัดเซาะแผ่นดินมีรูปร่างไม่แน่นอน บางครั้งมีผู้สันนิษฐานว่า มีลักษณะคล้ายน้ำเต้า

สรีดภงส์ ความลับในการจัดการน้ำเพื่ออุปโภคบริโภคและเพื่อการเกษตรตามฤดูกาลแบบครบวงจรของสุโขทัย ความรู้ความเข้าใจในการบริหารจัดการน้ำของบ้าน...

กู่พระโกนา หรือกู่สี่แจ่ง หรือกู่คำกูนา โบราณสถานแห่งนี้เป็นปราสาทแบบเขมรโบราณ แต่ปัจจุบันอยู่ในสภาพที่ถูกดัดแปลงให้เป็นวัดทางพระพุทธศาสนาแบบเถรวาท สังกัดมหานิกาย ชื่อ วัดกู่พระโกนา ที่นี่เป็นโบราณสถานที่มีการพบทับหลังซึ่งมีเอกลักษณ์โดดเด่นแสดงให้เห็นถึงอิทธิพลศิลปะเขมรสมัยบาปวน ในพุทธศตวรรษที่ ๑๖ โดยบริเวณปราสาทด้านทิศเหนือ พบทับหลังภาพพระนารายณ์บรรทมสินธุ์ พระนารายณ์ทรงครุฑ รามเกียรติ์ และรูปบุคคลเหนือหน้ากาล

แหลมโพธิ์ ตั้งอยู่ที่ตำบลพุมเรียง อำเภอไชยา จังหวัดสุราษฎร์ธานี เป็นสันทรายขนาดใหญ่ มีคลองพุมเรียงไหลผ่าน ลักษณะทั่วไปบริเวณแหลมโพธิ์เป็นป่าโปร่ง บริเวณใกล้ปากน้ำเป็นที่ตั้งหมู่บ้าน และที่จอดเรือของชาวประมง ทางด้านทะเลฝั่งตะวันออกเป็นดินโคลน มีป่าโกงกางขึ้นอยู่ทั่วไป จากปลายแหลมเข้าไปประมาณ ๒ กิโลเมตร มีซากโบราณสถาน ก่ออิฐ ๑ แห่ง แต่ปัจจุบันพังทลายไปมากแล้ว ใกล้ๆ กันเป็นบ่อน้ำรูป ๖ เหลี่ยม พบเสาธรณีประตูทำด้วยหินปูน

ปราสาทสด๊กก๊อกธม นัยยะบ่งชี้ความแตกต่างระดับโครงสร้างข้างบน อันเป็นเรื่องของศาสนา การเมือง และสถาบันกษัตริย์แบบศาสนาฮินดูและพุทธ

กว่าจะถึงรุ่งอรุณสุโขทัย พิพิธภัณฑ์โบราณคดีชุมชนบ้านวังหาด ตั้งอยู่ในวัดจอมศรีรัตนมงคล  จังหวัดสุโขทัย ที่มา: ศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรม...

เขาภูปลาร้า (เขาปลาร้า) แหล่งภาพเขียนสีก่อนประวัติศาสตร์ สันนิษฐานว่าเป็นสถานที่ที่มนุษย์เมื่อประมาณ ๕,๐๐๐–๓,๐๐๐ ปีมาแล้ว เขียนภาพเขียนสีที่สะท้อนให้เห็นวิถีชีวิตมนุษย์ในชุมชนบริเวณภูปลาร้าได้เป็นอย่างดี ว่ามีลักษณะชุมชนในสังคมเกษตรกรรมที่มีแบบแผนและพิธีกรรม ภาพที่พบได้แก่ ภาพสัตว์เลี้ยง ภาพคนจูงวัว ภาพขบวนแห่ เป็นต้น

เมืองโบราณอู่ทองและปริมณฑล ถือเป็นพื้นที่ที่มีหลักฐานทางโบราณคดีที่สำคัญที่สุดแห่งหนึ่งของสยามเทศะ นักวิชาการทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติได้ให้ความสนใจศึกษาค้นคว้ามาเป็นเวลานานแล้ว และได้มีการสํารวจทางโบราณคดีและขุดแต่งโบราณสถาน รวมทั้งได้ทำการบูรณะโบราณสถานสำคัญๆ ไว้ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๐๖ - ๒๕๑๐

'เครื่องปั้นดินเผาสทิงหม้อ' ร่องรอยหนึ่งเดียวที่หลงเหลือของลมหายใจเทคโนโลยีโบราณแห่งคาบสมุทรสทิงพระ ชุมชนช่างปั้นของชาวสทิงหม้อเลือนหายไป...